wtorek

Akcja "Burza"

Plany powstania powszechnego, którego przeprowadzenie było głównym celem AK, ulegały kilkakrotnym zmianom. Pierwszy powstał jeszcze gdy istniał sojusz sowiecko-niemiecki, drugi wówczas, gdy Związek Sowiecki stał się członkiem antyniemieckiej koalicji. Ostatni opracowano jesienią 1943 r., po zerwaniu przez Moskwę stosunków dyplomatycznych z Polską i gdy było pewne, iż na polskie terytorium jako pierwsza wejdzie Armia Czerwona. W planie tym powstanie otrzymało kryptonim "Burza". Zakładał on, iż w chwili gdy będzie zbliżał się front wszystkie oddziały i struktury AK wejdą w stan pełnej mobilizacji, przyjmą nazwy przedwojennych jednostek Wojska Polskiego (dywizji i pułków), wzmogą akcje dywersyjne, ale przede wszystkim rozpoczną otwarte walki z wycofującymi się oddziałami niemieckimi próbując nawiązać kontakt na szczeblu taktycznym z Armią Czerwoną. W zdobywanych miastach ujawni się i obejmie władzę podziemna administracja (okręgowe i obwodowe delegatury), która ma witać wkraczające wojska sowieckie jako gospodarz terenu. Powstanie miało mieć więc charakter akcji sukcesywnej, a nie jednorazowego wystąpienia na całym terytorium państwa.

"Burza" rozpoczęła się 15 stycznia 1944 r. mobilizacją na Wołyniu (polskie Kresy Wschodnie), gdzie miejscowe oddziały - przekształcone w 27 Wołyńską Dywizję Piechoty AK - podjęły działania przeciwko Niemcom. Jednak, gdy w trakcie walk jednostki AK musiały przejść przez linię frontu były rozbrajane przez NKWD. Mimo tego negatywnego doświadczenia KG AK postanowiła kontynuować "Burzę". Kolejne mobilizowane oddziały wkraczały do akcji, a największe zgrupowanie walczyło wraz z Armią Czerwoną w bitwie o Wilno (6-7 lipca). Kilka dni po zakończeniu walk o to miasto jednostki NKWD otoczyły Polaków, rozbroiły i internowały. Części udało się wyrwać z okrążenia. Jednak AK kontynuowała akcję powstańczą i jej oddziały brały udział w zdobywaniu kolejnych miast: wspólnie z Armią Czerwoną w przypadku dużych miast (jak Lwów czy Wilno), bądź często w samodzielnie przeprowadzanych atakach na mniejsze garnizony niemieckie. Np. w regionie lubelskim wojska AK samodzielnie zdobyły 7 miast, a 11 wspólnie z Sowietami. "Burza" objęła rozległy teren od Karpat po Wilno i dolny bieg Bugu, a w walkach uczestniczyło około 120 tys. żołnierzy. 30 lipca Stalin wydał rozkaz o rozbrojeniu oddziałów AK, zaś ci przedstawiciele lokalnych władz Państwa Podziemnego, którzy ujawnili się i objęli urzędowanie zostali aresztowani. Co najmniej 20-30 tys. osób zostało deportowanych w głąb Związku Sowieckiego, a duża część spośród nich nigdy do kraju nie wróciła.

Szczegółowy plan

http://www.sww.w.szu.pl/serw_tem/alianci/polacy/akcje/burza.html